Dit artikel is een vertaalde versie van een ingezonden brief aan de Weekly Worker, de wekelijkse publicatie van de Communist Party of Great Britain, verschenen op 28 maart 2024.
De CPGB heeft de programma’s van internationaal democratisch republikeins links geïnspireerd. Het is hier in Nederland gekopieerd door het Communistisch Platform en daardoor ook door De Socialisten. Het minimum-maximumprogramma heeft veel voordelen. Ik denk echter niet dat de voordelen van zo’n programma het beste naar voren komen in het programma van de CPGB en haar copycats.
Het minimumdeel van een programma, de onmiddellijke eisen, heeft meerdere functies. Dit zijn:
1. We kunnen onder het kapitalisme voor deze eisen pleiten. Ons dagelijks werk als communisten komt er uit voort. We kunnen er de banier van de democratie in de arbeidersbeweging mee zwaaien en uitleggen.
2. Wanneer ze volledig in de praktijk worden gebracht, zijn ze een voorwaarde voor de klassedictatuur van het proletariaat. Individueel schaden ze de controle over de samenleving van de burgerij.
3. Ze fungeren als strategische punten van eenheid, die een lid of factie niet in de praktijk mag saboteren.
Wat is de beste manier om zo’n programma op papier te zetten? Wat ons betreft kort maar krachtig, niet lang en zwijmelend. Elke eis moet een harde klap zijn voor de bourgeoisie. De eis moet specifiek genoeg zijn, zodat we er eisen voor ons dagelijks werk uit kunnen afleiden, breed genoeg zijn om te functioneren als een strategisch punt van eenheid, en krachtig genoeg zijn dat ze de economische of politieke macht van de bourgeoisie ernstig aantast als ze wordt geïmplementeerd. Een voorbeeld van een dergelijke directe eis uit het programma van de CPGB zou zijn:
Nationalisering van land, banken en financiële diensten, samen met basisinfrastructuur, zoals openbaar vervoer, elektriciteit, gas en watervoorziening.
Goede voorbeelden van een minimum-maximumprogramma zijn Ehrfurt, of het programma van de Parti Ouvrier, waar alle eisen grofweg voldoen aan de drie bovenstaande criteria. Het programma van de CPGB lijkt in weinig op die programma’s. Dit is tot op zekere hoogte begrijpelijk; het is geschreven in en voor de 21e eeuw, een tijd waarin ons begrip van de burgerlijke heerschappij rijker is geworden en de burgerlijke dictatuur complexer is geworden. Elk minimumprogramma zou tegenwoordig langer zijn. Dat is echter geen excuus voor eisen als deze:
Gemeentelijke en sociale woningen moeten van hoge kwaliteit zijn, energiezuinig en met ruime kamers. Waar gepast, moeten er buitenruimtes worden voorzien waar kinderen kunnen spelen.
Deze eis scoort een 1/3 op de vereisten van een minimumeis, een onvoldoende als je het mij vraagt.
Het voldoet aan één eis: het is iets waar we onder het kapitalisme en in de arbeidersbeweging voor kunnen pleiten. Ik ben het er niet mee oneens dat dit wenselijk is.
Het is echter absoluut geen voorwaarde voor de heerschappij van het proletariaat. Als het proletariaat zou besluiten dat het voor economische planning nodig is een massale investering in slecht geïsoleerde houten tiny houses te doen, zou dat mij behoorlijk verdrietig maken, maar het zou op geen enkele manier de proletarische klasseheerschappij vernietigen. Als we de bourgeoisie dwingen grotere en betere huizen te bouwen, doet dit niets af aan hun machtspositie over de arbeidersklasse.
Het is ook onzinnig als strategisch punt van eenheid: als een lokaal gemeenteraadslid zou willen stemmen voor de bouw van een paar tiny houses, zou ook dit mij opnieuw een beetje verdrietig maken. Maar het zou niet voldoende zijn om vast te stellen dat dit raadslid een verrader van onze klasse is.
De woorden Waar gepast kunnen worden gezien als een schuldbekentenis. Deze eis is iets dat volgt als een praktische implicatie van de werkelijke minimumeis, democratisch beheerde huisvesting, of iets dergelijks. De eis kan niet rigoureus worden toegepast door een dictatuur van het proletariaat; het is enkel een frame, advies of paradigma. Als iemand ertegen handelt, kunnen ze altijd zeggen: “Het was hier niet gepast!”.
Een groot deel van het programma is zoals deze eis, en een groot deel ervan kan beter worden overgelaten aan lokale verkiezingsprogramma’s, sociale campagnes of perspectieventeksten. En het onding sleept zich 64 pagina’s voort. Ik vraag internationaal democratisch republikeins links om hierover na te denken. Zijn onze eisen werkelijk minimumeisen? Ik spoor heel democratisch republikeins links aan om hun minimumprogramma’s kort maar krachtig te maken.
-Sterre Wichelaar
Wil je ook een artikel insturen naar cultuursocialisme.nl? Stuur deze dan op naar info@cultuursocialisme.nl.
Leave a Reply